Dieta Atkinsa jest zbliżona w swoich założeniach do diety: Dukana, Kwaśniewskiego. Jest to dieta nisko węglowodanowa. Przede wszystkim pozwala na zrzucenie dużej ilości nadprogramowych kilogramów, przy jednoczesnym zachowaniu smacznego jedzenia. Dieta Atkinsa głównie spala tłuszcz. Dodatkowo jest prosta w przygotowaniu.
Kluczowym założeniem diety Atkinsa jest spożywanie dużej ilości tłuszczów, ponieważ pozwala to na zgubienie nadprogramowej tkanki tłuszczowej. Autor omawianego programu żywieniowego wysnuł wniosek, że tłuszcze powinny stanowić 60% dziennej dawki kalorycznej.
Kolejnym bardzo ważnym założeniem diety Atkinsa jest ograniczenie spożywania węglowodanów. Zmniejszenie ilości w diecie cukrów prostych i złożonych, a także niemieszanie ich z tłuszczami i białkiem, pozwala na zachowanie zdrowia i adekwatnej wagi ciała. Niskie dostarczanie węglowodanów do organizmu powoduje obniżenie poziomu insuliny, która wpływa na przyswajanie cukrów i lepsze wchłanianie składników pokarmowych. Dochodzi wtedy do stanu ketozy, czyli sytuacji kiedy organizm zaczyna pozyskiwać energię z tłuszczów, a nie z cukrów. Prowadzi to do szybkiego poczucia sytości i mniejszej chęci na jedzenie.
Dieta Atkinsa składa się z czterech etapów, z których każdy trwa dwa tygodnie. Pierwszy etap, wprowadzający, polega na ograniczaniu spożywania węglowodanów do 20 gram na dzień. Na tym etapie diety można jeść wszystkie gatunki mięsa, drobiu, ryb, serów pleśniowych, jaj i owoców morza, a także tłuszcze roślinne. Przy komponowaniu diety należy unikać owoców, warzyw zawierających skrobię, pieczywa i produktów zbożowych, chudego nabiału oraz kofeiny. Dieta Atkinsa to wykluczenie w pierwszej fazie wszystkich słodyczy, cukru, miodu.
Po dwóch tygodniach rozpoczyna się drugi etap, kontynuacji utraty wagi. W tym czasie stopniowo zwiększa się ilość spożywanych węglowodanów do 30/50 gramów dziennie. Dieta uwzględnia większe ilości warzyw i owoców jagodowych (truskawki, maliny), a także orzechy. Należy zaznaczyć, że białka i tłuszcze są nadal kluczowymi elementami omawianej diety.
Na koniec czwartego tygodnia rozpoczyna się trzecia część diety. Jest to tzw. faza przygotowawcza. Koniec szóstego tygodnia stanowi już etap ostatni diety, czyli faza utrzymania wagi. Na tym etapie diety, włącza się już do menu takie ilości węglowodanów, aby nie przybierać na wadze. Warto jednak pamiętać, aby nie łączyć ich z rybami, mięsem, czy te z jajami. Ostatnie etapy diety Atkinsona przypominają raczej styl odżywiania, a nie restrykcyjną dietę.
Omawiany program żywieniowy zakłada spożywanie 3 głównych posiłków dziennie. Możliwe jest również dołączenie do diety jednej bądź dwóch przekąsek. Dieta uwzględnia picie kawy, herbaty (niesłodzonej) oraz wody mineralnej.
Dieta Atkinsa pozwala na zrzucenie 2 kilogramów tygodniowo i utrzymanie właściwej masy ciała. Z uwagi na niektóre restrykcyjne zasady uważana jest za dietę dedykowaną wyłącznie zdrowym osobom, ponieważ dietetycy dostrzegli jej negatywny wpływ na organizm.
Wadą diety Atkinsona jest spożywanie nadmiernej ilości tłuszczów nasyconych, które nie pozostają obojętne na funkcjonowanie serca i układu krążenia. Poza tym ograniczenie spożywania owoców i warzyw, a także produktów zbożowych może doprowadzić do niedoboru witamin i składników mineralnych, niskiego spożycia błonnika, a także składników antyoksydacyjnych. Dodatkowo dostarczanie organizmowi dużych ilości białka, w większym stopniu obciąża nerki. Specjaliści podkreślają, że dieta Atkinsa należy do diet źle zbilansowanych.